Pratik Akademik Yazılımlar Serisi (Yazılım IV. RStudio)

Hemdem Akademi
20 Haz
3 dakikada okunur

RStudio: Veri Analizinde Özgürlüğün ve Gücün Ücretsiz Dili

Araştırma sürecinizde istatistiksel analizler, veri görselleştirme veya makine öğrenmesi modelleri mi gerekiyor? Pahalı yazılımlara bütçe ayıramıyorsanız, çözümünüz R olabilir! Publish or Perish, Zotero ve ReciteWorks ile başlattığımız ücretsiz araştırma araçları serisinde, şimdi sıra dünyanın en güçlü istatistik platformunda. İşte kıcasa R!

R Nedir?

R, istatistiksel hesaplama ve veri analizi için geliştirilmiş açık kaynaklı bir programlama dili ve özgür bir yazılım ortamıdır. 1993 yılında Ross Ihaka ve Robert Gentleman tarafından başlatılan bu proje, bugün dünya çapında akademisyenler, veri bilimcileri ve endüstri uzmanları dahil 2 milyondan fazla kullanıcıya ulaşmıştır. R'ın temel felsefesi, istatistiksel araştırmaları herkes için erişilebilir kılmaktır. Bu nedenle tamamen ücretsizdir ve lisans maliyeti yoktur.

R'ı güçlü kılan en önemli özellik, CRAN (Comprehensive R Archive Network) adı verilen devasa bir paket ekosistemine sahip olmasıdır. Bugün 20.000'den fazla uzmanlık paketi, kullanıcılara istatistiksel modellemeden makine öğrenmesine, genetik analizlerden sosyal ağ haritalamaya kadar hemen her alanda çözüm sunar. Örneğin, ggplot2 paketi bilimsel yayın kalitesinde grafikler oluştururken, dplyr veri manipülasyonunu basitleştirir.

Ayrıca R, görselleştirme konusunda rakipsizdir. Sıradan çubuk grafiklerden etkileşimli 3D haritalara kadar karmaşık görselleri birkaç kod satırıyla üretebilirsiniz. Bunun yanı sıra, aktif bir topluluk desteği (Stack Overflow, R-bloggers, Türkçe R grupları) sayesinde karşılaştığınız sorunlara anında çözüm bulabilirsiniz. R'ın bu esnekliği, onu SPSS veya SAS gibi ticari yazılımlara göre akademik araştırmaların evrensel dili haline getirmiştir.

Sıradan Kullanıcı RStudio Yazılımını Kullanabilir mi? Ne Kadar Kod Bilgisi Gerekir?

Sıradan kullanıcılar R kullanmayı öğrenebilir. Ancak adım adım ilerlemek şarttır. Başlangıç Seviyesinde temel veri yükleme, betik çalıştırma veya menü tabanlı araçlar (RStudio’daki Point-and-Click eklentileri) için sıfıra yakın kod bilgisi yeterlidir. Orta seviyede veri temizleme, basit regresyon analizi için temel fonksiyonları öğrenmek (~10 saatlik eğitim) gerekir. İleri seviye makine öğrenmesi ve özel grafikler için 100 saatten fazla pratik yapmak gerekebilir.

Şekil 1. R programının (RStudio) akademik çalışmalarda maksimum fayda sağlayabileceği üç temel grup — **Şekil 1.** R programının (RStudio) akademik çalışmalarda maksimum fayda sağlayabileceği üç temel grup

İşin güzel tarafı RStudio’nun (R’ın kullanıcı dostu arayüzü) komut önerileri ve otomatik tamamlama sunmasıdır. Kod şablonları ile işin %80’ini kopyala-yapıştır çözebilirsiniz. Ayrıca YouTube gibi platformlarda veya Kitlesel Açık Online Kurslarda (Udemy, Khan Academy v.b) Türkçe R dersleri mevcut (ör: Dr. Öğr. Üyesi Volkan Özçelik kanalı).

R ile Araştırmalarda Neler Yapılabilir?

Veri Analizi & İstatistik

Tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma),
Hipotez testleri (t-test, ANOVA, ki-kare),
Regresyon analizleri (lineer, lojistik),
Faktör analizi, güvenirlik ölçümleri (Cronbach's Alpha).

Bilimsel Grafikler

ggplot2 paketi ile yayın kalitesinde görseller,
Dinamik haritalar (leaflet),
Etkileşimli grafikler (plotly).

Makine Öğrenmesi

Sınıflandırma (karar ağaçları, SVM),
Kümeleme (k-means),
Doğal dil işleme (tm paketi).

Raporlama

R Markdown ile dinamik raporlar/tez bölümleri,
Shiny ile etkileşimli web uygulamaları.

Adım Adım RStudio'ya Giriş

1. Kurulum

R’ı indirin (Temel motor).
RStudio’yu indirin (Kullanıcı arayüzü).

2. İlk Analiz (Kodsuz!)

RStudio’da File > Import Dataset > From Excel ile verinizi yükleyin.
Sağ üstteki Environment sekmesinden verinize tıklayın.
Packages sekmesinden esquisse paketini yükleyin. Menüden sürükle-bırak ile grafik oluşturun!

Şekil 2. R Öğrenirken Karşılaşılabilecek Zorluklar ve Bunlara Yönelik Çözüm Önerileri

R, öğrenme eğrisine rağmen araştırmacılara sınırsız esneklik, şeffaflık (tüm hesaplamalar izlenebilir) ve ücretsiz erişim sunar. Başlangıçta zorlansanız da, 2-3 haftalık pratikle temel analizleri yapabilir hale geleceksiniz.

Serinin sonraki yazısı: Ücretsiz anket aracı “LimeSurvey”!